Metody konsolidacji stosowane do przygotowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego
Celem konsolidacji jest sporządzenie wspólnego sprawozdania Grupy Kapitałowej, obejmującej wszystkie podmioty[i] należące do grupy. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej powinno prezentować Rachunek Wyników, Bilans oraz Sprawozdanie z Przepływów Pieniężnych w taki sposób, jakby spółki podlegające konsolidacji tworzyły jeden podmiot gospodarczy.
W artykule przedstawiamy trzy metody konsolidacji stosowane w praktyce, do przygotowania skonsolidowanych sprawozdań finansowych zgodnie z Ustawą o Rachunkowości oraz Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej:
- Konsolidacja metodą pełną
- Konsolidacja metodą proporcjonalną
- Konsolidacja metodą praw własności.
[i] Ustawa o rachunkowości przewiduje wyłączenia z obowiązku konsolidowania spółek: art. 57 i 58 ustawy.
Metody konsolidacji - porównanie
Zastosowanie danej metody konsolidacji przekłada się wprost na wartości prezentowane w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym Grupy Kapitałowej. W zdecydowanej większości przypadków wybór odpowiedniej metody konsolidacji zależy wprost od wielkości udziału, jaki spółka dominująca ma nad spółką podlegającą konsolidacji.
W tabeli poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje o stosowaniu poszczególnych metod konsolidacji.
| Metoda konsolidacji sprawozdań finansowych | Sposób konsolidacji | Ma |
|---|---|---|
|
Metoda pełna |
Sumowanie pozycji sprawozdań finansowej konsolidowanej jednostki w pełnej wartości (100%) niezależnie od rzeczywistego % posiadanych udziałów i sprawowanej kontroli.
Wyłączenie zdarzeń gospodarczych pomiędzy konsolidowaną jednostką a spółką dominującą i wszystkimi innymi podmiotami konsolidowanymi metodą pełną |
Sprawowanie kontroli nad spółką (jednostka zależna); najczęściej posiadanie powyżej 50% udziału kapitałach własnych spółki |
|
Metoda proporcjonalna |
Sumowanie pozycji sprawozdań finansowej konsolidowanej jednostki proporcjonalne do rzeczywistego % posiadanych udziałów i sprawowanej kontroli.
Wyłączenie zdarzeń gospodarczych pomiędzy konsolidowaną jednostką a spółką dominującą i wszystkimi innymi podmiotami konsolidowanymi metodą proporcjonalną. |
Sprawowanie współkontroli w podmiotach; w których jednostka dominująca posiada 50% udziału kapitałach własnych spółki. Często jako współkontrolę przyjmowany jest poziom udziałów w przedziale 20-50% |
|
Metoda praw własności |
Ujęcie aktywów bilansie Grupy Kapitałowej wartości netto kapitałów przypisanych do jednostki dominującej z uwzględnieniem dodatniej lub ujemnej wartości firmy |
Jednostki stowarzyszone; podmioty, w których jednostka dominująca posiada zaangażowanie kapitałowe lecz nie sprawuje nad nimi kontroli lub współkontroli (efektywnie poniżej 20% udziału w kapitałach własnych) |
W kolejnych sekcjach szczegółowo omawiamy każdą z wymienionych metod konsolidacji sprawozdań finansowych. Dla każdej z wymienionych powyżej metod konsolidacji znajdziesz informacje o tym, na czym polega jej zastosowanie oraz szczegółowe wyjaśnienia, w jakich warunkach należy ją zastosować.
Konsolidacja metodą pełną
Kiedy zastosować metodę pełną?
Na czym polega konsolidacja metodą pełną?
Na moment nabycia lub utworzenia spółki zależnej konsolidowanej metodą pełną, przeprowadzenie pierwszej konsolidacji wymaga wykonania następujących kroków:
- Wycena aktywów netto spółki nabywanej do wartości godziwej
- Ustalenie ceny nabycia aktywów netto spółki
- Ustalenie, czy na transakcji powstała dodatnia, czy ujemna wartość firmy
- Zsumowanie w pełnej wartości poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego wszystkich spółek z grupy podlegających konsolidacji
- Ustalenie wysokości kapitałów udziałowca mniejszościowego
- Wyłączenie wartości udziałów spółki zależnej w bilansie spółki matki z aktywami netto spółki zależnej na moment nabycia.
W kolejnych okresach przy sporządzaniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego stosując zasady konsolidacji metodą pełną, wartości aktywów, zobowiązań, przychodów i kosztów spółki zależnej dodaje się do wartości poszczególnych pozycji prezentowanych przez jednostkę dominującą, a następnie wprowadza do sprawozdania odpowiednie korekty konsolidacyjne
Celem korekt konsolidacyjnych jest przekształcenie „matematycznej sumy” sprawozdań spółek w obraz Grupy Kapitałowej, działającej jako jeden podmiot prawny, tak by zdarzenie gospodarcze zachodzące pomiędzy spółkami, nie zawyżały przychodów, kosztów, zysków, strat, aktywów i pasywów Grupy Kapitałowej.
Przedstawione poniżej przykłady korekt konsolidacyjnych mających zastosowanie przy konsolidacji metodą pełną opisujemy szczegółowo w oddzielnym artykule na naszym blogu.
- Wyłączenie wzajemnych rozrachunków
- Wyłączenie wzajemnych transakcji
- Wyłączenie niezrealizowanych marż na aktywach, np. środkach trwałych czy zapasach
- Korekta amortyzacji sprzedanych w grupie środków trwałych
- Aktualizacja wartości zysków przypadające udziałowcom mniejszościowym
- Korekty związane z wypłatą dywidendy
- Amortyzacja wartości firmy
Konsolidacja metodą proporcjonalną
Kiedy zastosować metodę proporcjonalną?
Na czym polega konsolidacja metodą proporcjonalną?
Na moment pierwszego ujęcia w konsolidacji, jednostki konsolidowanej metodą proporcjonalną spółka dokonująca:
- wycenia aktywa netto spółki nabywanej do wartości godziwej
- ustala cenę nabycia aktywów netto spółki
- ustala czy na transakcji powstała dodatnia czy ujemna wartość firmy
- dokonuje sumowania poszczególnych pozycji sprawozdań finansowych wszystkich spółek współzależnych podlegających konsolidacji w części proporcjonalnej do wysokości posiadanego udziału przez spółkę dominującą z pozycjami sprawozdania finansowego spółki dominującej w pełnej wysokości
- wyłącza wartości udziałów spółki współzależnej w bilansie spółki matki z aktywami netto spółki współzależnej z dnia nabycia w proporcji do wysokości objętego udziału
W kolejnych okresach sprawozdawczych spółka dominująca sumuje poszczególne pozycje sprawozdań finansowych w części proporcjonalnej do wysokości posiadanych udziałów. Następnie, podobnie jak w konsolidacji metodą pełną konieczne jest ujęcie odpowiednich korekt konsolidacyjnych:
- Wyłączenie wzajemnych rozrachunków
- Wyłączenie wzajemnych transakcji
- Wyłączenie niezrealizowanych marż na aktywach, np. środkach trwałych czy zapasach
- Korekta amortyzacji sprzedanych w grupie środków trwałych
- Korekty związane z wypłatą dywidendy
- Amortyzacja wartości firmy
W porównaniu z konsolidacją metodą pełną, przy zastosowaniu metody proporcjonalnej nie występuje pozycja kapitałów mniejszościowych. Podobnie wyłączenia rozrachunków, transakcji i marż wzajemnych muszą uwzględniać % współkontroli.
Konsolidacja metodą praw własności
Kiedy zastosować metodę praw własności?
Metody konsolidacji sprawozdań finansowych - podsumowanie
W zależności od stopnia udziałów w spółkach zależnych, współzależnych czy stowarzyszonych, istnieje kilka metod konsolidacji: pełna, proporcjonalna oraz metoda praw własności.
Kluczowe różnice dotyczą sposobu prezentacji wartości firmy, wyliczenia kapitałów mniejszościowych i zakresu konsolidowanych danych. Ważne jest, aby dobrze rozumieć te niuanse przy tworzeniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
