Czym jest wartość firmy?
Wartość firmy to różnica między wycenionymi do wartości godziwej (rynkowej) aktywami spółki netto a ceną, jaką podmiot przejmujący zapłacił za udziały w tej spółce. Innymi słowy, jest to wynik na sprzedaży zrealizowany przez dotychczasowych udziałowców.
Najczęstszym scenariuszem przy sprzedaży spółki, jest powstanie zysku na sprzedaży. Podmiot przejmujący wycenia wtedy spółkę powyżej wartości aktywów netto. Jest skłonny zapłacić więcej, bo dostrzega potencjał rozwoju i usprawnień, które w określonym horyzoncie czasu pozwolą spółce generować odpowiednie nadwyżki.
W ten sposób pojawia się (dodatnia) wartość firmy. Grupa Kapitałowa, która nabyła dany podmiot ma prawo rozpoznać w swoich aktywach skonsolidowanych nie tylko wartość godziwą majątku, ale również tę nadwyżkę. W sprawozdaniu finansowym pojawia się ona w pozycji Goodwill – wartość firmy z tytułu przejęcia kontroli nad spółką zależną, która jest prezentowana w skonsolidowanym bilansie.
Ujemna wartość firmy (badwill)
Czy zawsze przejmujący płaci cenę wyższą niż wartość aktywów netto? Czy możliwe są transakcje, w których jest inaczej? Czy możliwe jest przejęcie spółki za cenę niższą niż wartość wycenionego majątku?
Oczywiście, że takie scenariusze są możliwe. Ma to miejsce w przypadku sprzedaży podmiotów, które nie rokują dobrze, spodziewane jest coroczne powiększanie straty czy generowanie ujemnych przepływów pieniężnych.
W takim przypadku mówimy o ujemnej wartości firmy. Formuła jest niezmienna – wartość firmy ustalamy jako różnicę pomiędzy ceną nabycia udziałów a wartością aktywów netto. Gdy cena jest niższa niż wartość aktywów, różnica jest ujemna. I stąd pojęcie „ujemna wartość firmy”.
Prezentacja ujemnej wartości firmy w sprawozdaniu finansowym
Ustawa o rachunkowości jednoznacznie określa sposób prezentacji ujemnej wartości firmy w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym.
Gdzie w bilansie rozpoznać ujemną wartość firmy? Ujemną różnicę pomiędzy ceną nabycia a wartością aktywów netto przejętego podmiotu księguje się jako „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” (art. 41 ust. 1 pkt 3 oraz art. 44b ust. 11 ustawy o rachunkowości).
Ujemna wartość firmy podlega rozliczeniu (o czym dalej), a jej nierozliczoną wartość na dany dzień bilansowych prezentujemy w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym w pozycji Rozliczenia międzyokresowe w pasywach (linia B.IV.1).
Rozliczenie ujemnej wartości firmy zgodnie z ustawą o rachunkowości
Badwill podobnie jak goodwill rozpoznawany jest w bilansie na dzień przejęcia kontroli. Ale co dalej?
Zgodnie z ustawą o rachunkowości „dodatnią wartość firmy” (goodwill) podlega amortyzacji. A jak wygląda procedura postępowania w przypadku wstąpienia ujemnej wartości firmy (badwill)?
Przepisy rachunkowości nakładają obowiązek dokonywania odpisów z tytułu ujemnej wartości firmy i ujmowania ich w Rachunku Zysków i Strat w pozycji ‘Pozostałe przychody operacyjne”, a dokładnie: „Odpisy ujemnej wartości firmy”.
Zasady amortyzacji ujemnej wartości firmy zostały przedstawione w tabeli poniżej:
Rozliczenie ujemnej wartości firmy - przykład
Punkt dotyczący rozliczenia części ponad przewidywane koszty do wysokości wartości godziwej aktywów trwałych brzmi groźnie? Spróbujmy go pokazań na prostym przykładzie liczbowym:
W tym przypadku ujemna wartość firmy powinna być odpisywana w pozostałe przychody operacyjne przez 16 miesięcy.
Ujemna wartość firmy w raportowaniu zgodnie z MSR/MSSF
Powyżej omówiłam zasady rozpoznawania ujemnej wartości firmy przewidziane w Ustawie o Rachunkowości. A jak powinniśmy rozpoznawać takie transakcje w przypadku, gdy firma przygotowuje sprawozdania finansowe zgodnie IFRS?
Jak to bywa w życiu – inaczej. Po pierwsze – różnice dotyczą już przypadku, gdy na transakcji powstaje dodatnia wartość firmy. IFRS nie przewiduje możliwości amortyzacji goodwill, mówimy tu tylko o wycenie do wartości godziwej i poddajemy corocznie testom na utratę wartości.
W przypadku badwill, IFRS nie przywiduje możliwości powstania ujemnej wartości firmy. Jeżeli różnica między ceną zapłaconą za majątek a wartością netto tego majątku wycenionego do wartości godziwej jest wielkością ujemną, należy przejrzeć procedury ustalenia wartości firmy i ponownie sprawdzić, czy nie pominięto jakiegoś elementu.
Jeśli powtórne analizy potwierdza pierwszy wynik, mówimy o zysku z okazjonalnego nabycia i ujmujemy go bezpośrednio w skonsolidowanym sprawozdaniu z całkowitych dochodów.
